Alles over wolluizen, cactussen en vetplanten

De wolluis is een klein beestje dat, net als wij, dol is op cactussen en vetplanten. We krijgen er vaak vragen over: hoe herken je ze nu eigenlijk? Zijn het echt wolluizen, of gewoon een pluisje of stukje perliet? Omdat deze beestjes vaak samen met cactussen en vetplanten voorkomen, hebben we er een leuke en informatieve blog over geschreven. Zo leer jij precies hoe je wolluis kunt herkennen én hoe je jouw planten het beste behandelt.

Wat is een wolluis?

Een wolluis is een kleine insect die zich voedt met plantsappen uit je cactus of vetplant. Ze hebben een ovale vorm en zijn witgrijs van kleur. Jonge luizen zijn 1 mm groot en volwassen vrouwtjes kunnen tot 5 mm groot worden en vele wollige draden om zich heen hebben. De mannetjes zijn kleiner dan de vrouwtjes en ontwikkelen vleugels. Hiermee kunnen ze vele vrouwtjes bevruchten. De vrouwtjes veranderen nauwelijks door de verschillende stadium heen. Ze worden enkel groter en de mobiliteit veranderd.

Wanneer de eitjes uitkomen, noemen we de kleine wolluizen ook wel kruipers. Dit is omdat ze snel over de plant kunnen bewegen. Ze gaan opzoek naar een goede plek om zicht te verstoppen en uiteindelijk te nestelen. Ze zuigen in dit stadium nog geen sap uit de plant.

Het volgende stadium is het nimpf stadium. De wolluizen zijn groter gegroeid en beginnen zicht te voeden met plantsap. Ze bewegen in dit stadium nog wel, maar wel erg langzaam. Hierna groeien ze uit tot een volwassen wolluis. Het mannetje heeft geen mond en kan zich niet voeden. Om deze reden gaat hij opzoek naar vrouwtjes voor de voortplanting. De vrouwtjes wolluizen maken een wollig nestje om zich heen. Hier leggen ze hun eitjes in, waarna ze zelf overlijden. En zo begin te cyclus weer opnieuw. De eitjes komen na 6-8 dagen uit bij ideale omstandigheden.

Wat voor schade geeft een wolluis aan de plant?

Wolluizen zuigen de voedzame sappen uit de plant. Hierdoor wordt de groei minder. Je ziet bijvoorbeeld vreemd gevormde bladeren, vergeling in het blad of kop van de cactus. Daarbij komt ook dat de fotosynthese in de plant afneemt. Hierdoor wordt je plant zwakker en gevoeliger voor het volgende punt. 

De plantensappen bevatten veel suikers en juist weinig eiwitten. De wolluizen hebben veel eiwit nodig, hierdoor nemen ze veel plantensap op. Het overtollige suiker scheiden ze weer uit als honingdauw. Dit is een goede voedingsbodem voor schimmels (zowel goede als schadelijke). Omdat de plant een zwakkere weerstand heeft kan dit schade aan de plant veroorzaken.

Hoe kom je aan wolluis?

Dit kan vele uiteenlopende oorzaken hebben. Soms zie je ze ineens op planten die je al jaren hebt, maar het kan net zo goed op planten komen die je nog maar een paar maanden hebt. Hieronder hebben we de meest voorkomende oorzaken neergezet voor je.

• De wolluizen kunnen op je planten komen via luchtstromingen van buiten door huis heen.
• Ze kunnen met je mee liften op kleding wanneer je met ze in contact bent gekomen via een andere plant waar ze op zitten.
• De mannelijke wolluis kan vliegen. Deze kan simpel weg gewoon door een open raam of deur naar binnen vliegen bij je en op je plant gaan zitten.
• Ze komen mee op nieuwe planten. Waarna ze zich kunnen gaan verspreiden naar andere planten.

De oorzaken hierboven zijn de meest voorkomende oorzaken voor wolluis. Er zullen er vast meer zijn die sporadisch voorkomen. Heb je veel planten bij elkaar staan in bijvoorbeeld een kas of op je vensterbank? En zie je veel mieren rond de potten lopen? Dan zou je ook eens extra kunnen controleren op wolluizen. Mieren zijn dol op de zoete stof die wolluizen uitscheiden. Ze beschermen de wolluizen tegen vijanden. Dit doen ze vaak door ze te groeperen zodat dit makkelijk gaat. Zo komt de wolluis ook van de ene plant naar de andere.

Moet ik elke dag mijn planten inspecteren en hoe herken ik ze?

Door bovenstaande lijkt het onmogelijk om de wolluis buiten te houden. In de praktijk valt dit vaak erg mee. Ik zou zeker niet ineens panisch elke dag je plant inspecteren. Dit kun je ook om de paar weken doen. Belangrijker is dat je weet op welke plek je moet kijken en hoe ze eruit zien. De wolluis is een klein ovaalvormig beestje van 1-5 mm groot. Jonge wolluizen hebben nog geen wol, bij oudere volwassen vrouwtjes zie je dit wel en heeft het wol een witte kleur. De wolluizen houden ervan om op plekken te gaan zitten die je niet direct ziet. Ze zitten in bijna alle gevallen op dezelfde plaatsen bij je cactus of vetplant. We hebben ze hieronder gezet:

• Bij succulenten planten met bladeren zitten ze meestal onderop het blad of in de bladoksel (dit is het gedeelte waar het blad aan de plant zit).
• Bij cactussen zitten ze tussen de stekels in de kop van de plant of vaak tussen de ribben. Hier kunnen vooral jonge wolluizen zich goed schuil houden.
• Kijk ook altijd 1-2 cm bij het gedeelte waar je cactus of vetplant in de grond gaat. Ze kunnen zich hier goed verstoppen en dit is een gedeelte van de plant waar ze makkelijk plantsappen uit kunnen halen.
• Uitgebloeide cactusbloemen. Hier hebben ze op de een of andere reden een voorkeur op. Vooral bij de wat grotere bloemen. Wanneer deze uitgebloeid zijn kunnen ze een tijdje aan de plant blijven zitten. Zodra ze droog zijn kun je ze vaak van de plant halen. Wil je zaden en wacht je tot de zaadbes voldoende gerijpt is? Dan kun je hier extra op controleren.
• Sommige soorten zoals een Aeonium en aasbloem soorten zoals de Huernia en orbea zijn extra gevoellig voor wolluis. Als ze kunnen kiezen, kiezen ze altijd deze planten. Controleer deze soorten dan ook vaker.
• Sommige cactus en vetplant soorten hebben uiterlijke eigenschappen die erg op de wolluis lijken wat vorm en kleur betreft. Denk aan de stippen van een Astrophytum, of de witte areolen van verschillende Mammilaria’s of Opuntia soorten. Maar ook de schubbladeren van een Avonia. Deze planten zijn niet gevoeliger voor wolluizen, maar dien je extra goed te controleren omdat ze zich hier erg makkelijk kunnen verstoppen.
• Controleer planten die een lage weerstand hebben extra. Planten die het niet helemaal goed doen zijn gevoeliger voor een wolluis infectie.

Bovenstaande punten helpen vooral om een beginnende uitbraak van wolluizen op te sporen. Zo is dit snel en makkelijk te behandelen. Wanneer de uitbraak groter wordt zie je ze vanzelf over de hele plant op verschillende plekken zitten. Maar in het begin wanneer het er een of enkele zijn, kiezen ze er bijna altijd voor om zich op een van bovenstaande plaatsen te nestelen.

Wat kan ik doen tegen wolluis?

Gelukkig zijn er veel dingen die je kunt doen tegen wolluizen. Heb je een plant met wolluis gevonden? Raden we aan deze eerst even apart te houden van de rest van je planten. Zo voorkom je verdere verpsreiding. De bestrijding is afhankelijk van de grote van de uitbraak. We beschrijven hieronder een paar huistuin en keuken middelen, bestrijding met de natuurlijke vijand en een biologisch bestrijdingsmiddel waar we zelf erg fijne ervaring mee hebben. Chemische pesticiden komen niet aan bod. Deze zijn vaak schadelijk voor het milieu en vele andere levende organisme naast de wolluizen. De keuze om deze middelen te gebruiken blijft bij jezelf, wij willen dit niet promoten.

Heb je één of enkele wolluizen gevonden op je plant, dan kun je deze aanstippen met een penseeltje of wattenstaafje met spiritus. Hier kunnen de wolluizen niet tegen.
Zitten er meerdere op, of twijfel je dat je er geen over het hoofd zie, dan kun je de plant ook inspuiten met een mengsel van water, vloeibare groene zeep en spiritus. Verhouding: 500ml water, 10ml groene zeep en 10ml spiritus. Test vooral bij vetplanten met een waslaagje eerst op een enkel blad en kijk of dit niet tot een verkleuring lijdt waardoor de beschermende waslaag wordt aangetast. 

Deze behandelingen met huistuin en keuken middelen werkt prima. Houdt de planten gedurende 2 weken in de gaten of je nieuwe wolluizen ziet welke uit de eitjes komen en behandel indien nodig opnieuw. De wolluizen komen bij idelale omstadigheden na 6-8 dagen uit de eitjes. Is het wat kouder kan dit ook iets langer duren. Om de reden raden we de periode van 14 dagen aan. Dan weet je zeker dat je ook de uitgekomen luizen te pakken hebt die iets later zijn.

Een biologisch middel waar we zelf goede ervaringen mee hebben en ook gebruiken is het middel Leaf insects van Organifer. We zijn dit gaan gebruiken omdat we van chemische bestrijdingsmiddelen af wilden. Een groot voordeel van dit middel is dat je het zowel preventief, tegen gevonden wolluizen en als systematisch middel kunt gebruiken. Een belangrijk nadeel, het stinkt behoorlijk naar knoflook, dus we raden je aan dit niet in huis te gebruiken maar de planten mee naar buiten te nemen en daar te behandelen.

Wat het middel Leaf insect van Organifer doet, is het dringt de plant binnen en geeft het plantsap een vieze smaak. Gebruik je dit preventief, dan zullen nieuwe wolluizen zich minder snel op je planten nestelen. Gebruik je dit curatief, dan verhongeren de wolluizen die op de plant zitten. Je kunt dit middel aanbrengen op de planten door dit met een plantenspuit erop te spuiten. Dan raden we aan om de plant goed nat te spuiten zodat het overal op je cactus of vetplant zit. Dit kun je 1x in de week doen voor een periode van 2-3 weken. Je zult de wolluizen in deze tijd zien afnemen. Soms blijven ze wel zitten maar zijn ze al overleden en vallen ze er zo vanaf als je ze aanraakt. Spuit je het middel erop, raden we aan de planten in deze periode niet te benevelen of besproeien met water. Dit verdunt het middel en is hierdoor minder effectief.

Je kunt het middel ook toedienen met het watergeven. Hierdoor werkt het systematisch en bereikt het ook de ongedierte bij de wortels. Doe je dit dan raden we aan om wel dezelfde frequentie met water geven aan te houden als normaal. Als je vaker water geeft heb je kans op rot. Van bovenaf gieten zouden we alleen doen als je pot dicht is. Anders loopt al het water erdoor en is het minder effectief. Heb je geen dichte pot kan je deze in een schotel zetten.

Mocht je interesse hebben in Leaf insects van Organifer? Hier en onderaan de blog staat de link naar het product. Meng verhoudingen zijn terug te vinden bij het product.

Leaf insects Organifer

Een derde en effectieve bestrijdingsmiddel is het inzetten van natuurlijke vijanden. Dit heeft als voordeel dat het biologisch is en zeker ook effectief is, omdat de natuurlijke vijanden weten waar ze moeten zoeken en zo ook de goed verscholen wolluizen vinden. Nadelen heeft het ook, je moet ervan houden dat je ineens allemaal extra beestjes erbij in huis hebt. Ook eten de natuurlijke vaijnden veel, dus heb je een paar luizen dan zullen de natuurlijke vaijnaen snel uitsterven van de honger, vaak nog voordat de eventuele nieuwe eitjes weer zijn uitgekomen.

Er zitten ook minimum en maximum temperaturen aan vast. De wolluis trekt zich hier weinig van aan, maar de verschillende natuurlijke vijanden wel. Dit is in je woning vaak geen probleem, maar staan je planten in een kas, dan is dit iets waar je in de winter en zomer rekening mee moet houden tijdens een koude of warme periode. Hiervoor kun je het beste per soort kijken bij welke temperaturen ze actief zijn.

Tegenwoordig kun je de natuurlijke vijanden van wolluizen gemakkelijk online bestellen en worden ze bij je thuis gebracht. Een tweetal voorbeelden die je hiervoor kunt gebruiken staan hieronder.

• De groene gaasvlieg, Chrysoperla carnea
• Crypto larve, Cryptolaemus montrouzieri roofkevers
• Wat kan ik nog meer preventief doen?

Naast controleren kun je ook helpen de weerstand van je plant te versterken. Wolluizen kiezen vaker planten met een slechte weerstand. Dit geeft geen garantie dat ze gezonde planten overslaan, maar het kan je planten wel weerbaarder maken. Een goede weerstand van je plant gaat vaak samen met de juiste plaats van zonlicht en warmte. Je kunt in het groeiseizoen 1x in de maand voeding mee geven en wanneer je plant al vele jaren in dezelfde aarde staat, kun je deze verpotten en nieuwe aarde geven. Beide helpen de weerstand van je plant te vergroten.

Een ander punt waar je op kunt letten is tocht. Staat je plant op de tocht in je woning? Dan is er een grotere kans dat de wolluizen met deze luchtstroom op je planten terecht kunnen komen.

We hopen dat je goed aan de slag kunt gaan om je planten te beschermen tegen de wolluis. Vond je het leuk om de blog te lezen? Of mis je nog informatie? Laat het ons weten!

Link: Leaf insects Organifer